ذلیلی یکی از شاعران کلاسیک قرن سیزده هجری قمری ، ترکمن استذلیلی از طایفه گوگلان تیره ی گرکز ، بخش نظرقلی، شاخه کمرلر می باشد نام پدر او محمد دولت (مامد دولت) و مادرش خرما نام داشت و خرما خواهر زاده ی مختوم قلی فراغی می باشد ، ذلیلی در سال 1220 هـ .ق در اطراف رود گرگان به دنیا آمد ودر قاری قلا عمر خود را گذراند. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه محلی و سپس برای ادامه تحصیل به مدرسه شیر غازی خان در خیوه می رود. ذلیلی با آثار مختوم قلی فراغی آشنایی داشته است و شعر های او نمایانگر ظلم و ستم و فقر و درد و رنجاجتماعش می باشد.به نمونه شعری از او توجه نمایید:


« بو غاریبلیق اوستمزدان گتمدی گونکل مقصد مرادینا یتمدی


قایغی غمسیزمنینگ وقتم اوتمادی گزمادیم کونگل حوشنگ ایچنده»

ترجمه : این فقر لعنتی از ما دور نمی شود ، آرزو ها بر آورده نمی شود و خوشی به قلب ما نیست.


ذلیلی غیر از شاعری به کار هایی نظیر دهقانی و زرگری هم مشغول بود.




وی ابتدا عاشق دختری به نام « دوندی » بود ولی به علت فقر نمی تواند به یار خود برسد و سپس با دختری به نام« نوری» ازدواج می کند و از او صاحب پسری به نام « مامد دولت» می شود واز مامد دولت فرزندی به نام قربان دردی تولد یافت. وی با سیدی شاعر دیگر ترکمن در خیوه آشنا می شود.