اخیرآ آنفلوآنزای مرغی و احتمال گسترش و فراگیری آن در جهان موضوع داغ رسانه ها شده است. سعی داریم در این نوشته شما را با خصوصیات این بیماری بیشتر آشنا کنیم.

آنفلوانزای مرغی چیست؟
این بیماری که به avian influenza مشهور است نوعی از آنفلوآنزا است که در میان پرنده های وحشی رایج است. دانشمندان معتقد هستند که ویروس این بیماری بیش از 100 سال است که وجود دارد و به تدریج گونه های مختلف آن در طول زمان بوجود آمده است. عامل انتقال آن ویروسی است که ممکن است با روشهای مختلف به بدن انسانها نیز راه پیدا کند. نوع خاصی از آن که به H5N1 مشهور است از خطرناکترین گونه های آن است.

ویروس آن بر اثر تماس عادی دو پرنده می تواند منتقل شود، بنابراین مشاهده می کنید که مثلآ پرنده های مهاجر به چه سادگی می توانند این بیماری را از قاره ای به قاره دیگر منتقل کنند. همچنین مزارعی که در آنها فضولات پرندگان به هر دلیلی در اطراف و قسمتهای مختلف پخش می شود می توانند باعث گسترش بیشتر این بیماری شوند.

اخبار جدید در این باره چیست؟
طبق آخرین مشاهدات و آمارهای بدست آمده عامل این بیماری هم اکنون در حداقل 10 کشور وجود دارد، ضمن اینکه در آگوست سال جاری مقامات کشور روسیه نیز اعلام کردند که نگران فراگیر شدن این بیماری هستند.

تحقیقات نشان داده است که عامل اصلی کشته شدن صدها پرنده در سیبری نوع H5N1 از این بیماری بوده است. هر چند مرگ هیچ انسانی در این باره گزارش نشده است اما نگرانی های بسیاری برای گسترش این بیماری در قاره آسیا نیز وجود دارد. دیگر آمارها نشان می دهد که از سال 2003 آنلوآنزای مرغی حدود 57 نفر را در ویتنام، تایلند، کامبوج و اندونزی کشته است.

آیا وضعیت کنونی در جهان خطرناک است؟
گونه ای از این آنفلوآنزا که در آسیا گسترش یافته از خانواده H1 است که سابقه بدی در نفوذ به جامعه انسانی را در قرن بیستم داشته و باعث مرگ میلونها نفر شده است. در این رابطه سازمان بهداشت جهانی WHO گفته است که بیماری آنفلوآنزای پرنده ای آسیا در قرن گذشته از بدترین فجایعی بوده که بشر آنرا تجربه کرده است.

آنفلوآنزای مرغی بطور کامل صنعت پروش طیور را نابود می کند، بطوری که در یک کشور ممکن است میلونها مرغ، خروس و سایر طیور از این بیماری کشته شوند و یا مسئولین بهداشتی ناچار به کشتن آنها شوند.

نوع ضعیفتری از این بیماری که H9N2 نام دارد طی سالهای 1999 تا 2003 در کشور هنگ کنگ در سه نفر مشاهده شد که از آن زمان تا کنون، این بیماری به دقت مورد ارزیابی مقامات بهداشتی و رسمی قرار دارد. این ویروس از H5N1 کم خطر تر بود اما به سهولت گسترش پیدا می کند.

خطر این ویروس برای انسانها چگونه است؟
H5N1 به این دلیل خطر ناک است که توانایی نفوذ به بدن انسانها را نیز دارد، البته خیلی نباید نگران بود چرا که این مهم به سادگی رخ نمی دهد، اما در صورت ورود بسیار خطرناک و مرگ آور است. بخصوص اگر شخص قبلآ سرماخوردگی عادی انسانی گرفته باشد آمادگی بیشتر برای دریافت ویروس این بیمار دارد. در این حالت ویروس انسانی و H5N1 با تبادل ژن در داخل بدن بیمار ویروس جدیدی را تولید می کنند که کمتر شخصی می تواند در مقابل آن مقاومت کند.

چگونه انسان به این بیماری مبتلا می شود؟
مشاهدات اخیر حاکی از این بوده که این ویروس از پرنده به انسان منتقل شده است و نه از انسان به انسان. اولین آن در سال 1997 در هنگ کنگ مشاهده شد که این مورد به شخصی که در یک مزرعه کار می کرد مربوط می شد. پس از آن 17 مورد دیگر مربوط به یک مرغداری بوده است. تحقیقات روی این مرغداری نشان داد که تعداد کمی از کارگران آن مرغداری توانسته اند پادتن خاصی در بدن خود تولید کنند و دچار بیماری نشوند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) اعلام کرده است که هیچ مدرکی دال بر اینکه این ویروس از راه مصرف گوشت پرندگان به انسان سرایت کند وجود ندارد، بخصوص اگر بطرز مناسبی نگهداری و پخته شود. اما با این وجود معمولآ کشورها بر روی واردات مرغ و سایر طیور از کشورهایی که درگیر این بیماری هستند، محدودیتهایی را اعمال میکنند.

آیا امکان فراگیر شدن این بیماری وجود دارد؟
واقعیت آن است که آنفلوآنزا هر دوره در دنیا جان میلیونها نفر را می گیرد و بنظر می رسد که در حال حاضر دنیا آماده پذیرش یکی از این دوره ها باشد.

نکته ای بیش از همه باعث ترس و هراس شده آنکه این ویروس ممکن است بر اثر تغییر و تحولات ژنتیکی به گونه ای تبدیل شود که بتواند بسادگی همانند آنفلوآنزای معمولی میان انسانها گسترش پیدا کند، که در آنصورت جای نگرانی بسیاری دارد چرا که در این حالت ویروس عامل می تواند سالها در میان انسانها زندگی کند و تک تک جان بسیاری را بگیرد.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) در نوزدهم ماه می سال جاری اعلام کرد که آنفلوآنزای مرغی که در دوره جدید تنها از طریق پرنده به انسان توانسته است جان تعداد کمی از انسانها را بگیرد، توانایی آنرا دارد که با جهش ژنتیکی از طریق انسان به انسان نیز گسترش پیدا کند. یکی از مقامات این سازمان اینگونه گفت که :

"ما معتقدیم که بزودی این بیماری فراگیر خواهد شد، اما زمان دقیق آنرا نمی دانیم."

برخی از دانشمندان معتقد هستند که ویروس این بیماری ابتدا در پرندگان بوجود آمده است و سپس با یک جهش به خوک منتقل شده است. با این جهش، ویروس خود را با شرایط زندگی در بدن پستانداران تطبیق داده و می تواند بسادگی در میان پستانداران گسترش پیدا کند. هرچند نوعی که بطور مستقیم از پرندگان بوجود می آید می تواند خطرناکتر باشد چرا که سیستم دفاعی بدن پستاندار آنرا نمی شناسد و نمی تواند در مقابل آن ازخود دفاع کند.

لازم به ذکر است که گونه ای از این آنفلوآنزا در سال 1918 از طریق کشور اسپانیا در جهان فراگیر شد و توانست جان 20 تا 50 میلیون انسان را بگیرد.