اشاره
بخش اول این مقاله ضمن آشنایی خوانندگان با مفهوم خودکشی از طریق معرفی اصطلاحات رایج خودکشی، به توضیح درباره افسانه‌ها و واقعیت‌های مربوط به خودکشی می‌پردازد؛ چه بسا که این تصورات نادرست، اغلب مانع کمک به افراد در معرض خطر می‌شوند.

تعریف مفاهیم مربوط به خودکشی

افسانه‌ها و واقعیت‌ها درباره‌ی خودکشی

نبود دانش کافی درباره‌ی رفتارهای خودکشی گرایانه، بد فهمی‌های بسیاری را در مورد خودکشی به وجود آورده است. از آن جا که این تصورات نادرست درباره‌ی خودکشی، اغلب مانع کمک به افراد در معرض خطر می‌شود، فهرستی از آن‌ها در زیر ارائه شده است:

1-"افرادی که درباره‌ی خودکشی صحبت می‌کنند، به آن اقدام نمی‌کنند"، در حالی که نتایج پژوهش‌ها حاکی از آن است که بیش از سه چهارم کسانی که به زندگی خود پایان می‌دهند، قبل از ارتکاب، در خصوص برنامه یا نقشه‌ی خود، چه به عنوان فریاد کمک خواهی و چه با گوشه و کنایه صحبت کرده‌اند. به عنوان مثال، ممکن است هشدار فرد در این زمینه با گفتن جملاتی مانند: جهان بدون او بهتر خواهد بود، یا زندگی ارزش زیستن ندارد، بروز داده شود.

2-"تنها افراد یک طبقه‌ی خاص خودکشی می‌کنند"، واقعیت این است که افراد با هر پایگاه اقتصادی – اجتماعی در معرض خطر خودکشی قرار دارند.

3- "عضویت در گروه مذهبی خاصی، پیش‌بینی کننده برای ممانعت از اقدام به خودکشی است"، این تصور اشتباه است. حتی ممنوعیت شدید کاتولیک‌ها برای خودکشی مانع از آن نمی‌شود که آن‌ها کمتر اقدام به خودکشی نمایند. گرچه افرادی که پایبندی به باورهای مذهبی خاصی ندارند، بیشتر در معرض اقدام به خودکشی هستند.

4- "تمام افرادی که دست به خودکشی می‌زنند الزاماً افسرده هستند"، این باور به وسیله‌ی شواهد تجربی حمایت نشده است. بنابراین نباید فقدان علایم افسردگی در فرد منجر به غفلت از خطر خودکشی در وی شود.

5- "علت اصلی اقدام به خودکشی روان پریشی است"، در حالی که مطالعات نشان داده‌اند بسیاری از افرادی که رفتار خودکشی گرایانه دارند، همچنان تماس خود با واقعیت را حفظ کرده‌اند.

6- "بهبودی حالت‌های خلقی، احتمال خودکشی را کاهش می‌دهد"، در حالی که احتمال خطر خودکشی در افراد بهبود یافته، به ویژه افراد افسرده پس از بهبودی، نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه به دلیل افزایش انرژی، توانایی در اجرای نقشه‌های خودکشی نیز بالا می‌رود.

7- "افراد خودکشی گرا واقعا خواهان مرگ هستند"، این مفهوم نیز اسطوره است. همان گونه که "اشنایدمن" نیزبیان کرده است، اقدام کنندگان به خودکشی، درباره‌ی مرگ خود اغلب احساس دوگانه‌ای دارند. همچنین بسیاری از افرادی که بحران خودکشی را پشت سر گذاشته‌اند از این که زنده مانده‌اند، خوشحال و سپاسگزارند.

8- "افکار خودکشی گرایانه فراوانی اندکی دارند"، مطالعات مختلف خط بطلان بر چنین ادعایی کشیده است. این مطالعات روشن نموده‌اند که اندیشه‌های خودکشی گرایانه هم در میان جمعیت‌های بالینی و هم در میان جمعیت‌های غیربالینی، فراوانی قابل توجهی می‌توانند داشته باشند.

9- "پرسش از افراد درباره‌ی افکار یا نقشه‌های خودکشی خطرناک بوده و باید از آن اجتناب کرد"، این عقیده نیز اشتباه است و در تمامی موارد افکار، طرح‌ها یا نقشه های خودکشی در افراد باید به شکل دقیق، اما با در نظر داشتن فنون ارزیابی و مواجهه بررسی شود.

10- " همه‌ی افرادی که با وسایل ساده و کم خطرتر اقدام به خودکشی می‌نمایند در مورد کشتن خود جدی نیستند"، در حالی که بعضی از افراد ممکن است درباره‌ی آناتومی بدن و میزان مورد نیاز مصرف قرص، سم و ... اطلاعات کافی نداشته باشند. بنابراین لازم است تمامی نشانگرها و نشانگان، جدی گرفته شوند.

11- "وقوع خودکشی تنها منحصر به جمعیت‌های بالینی یا افراد دارای مشکلات روان شناختی شدید است"، هرچند در اغلب موارد این وضعیت مصداق دارد، اما نسبت قابل قبولی از افرادی که اقدام به خودکشی موفقیت آمیز داشته‌اند، از تشخیص روانپزشکی برخوردار نبوده‌اند.

12- "فرد خودکشی گرا برای همیشه مستعد خودکشی خواهد بود"، واقعیت این است که گرایش فرد خودکشی گرا به مرگ همیشگی نیست، بلکه در دوره‌ی زمانی محدودی این تمایل ممکن است ادامه یابد. هر چند احتمال برگشت این افکار وجود دارد، اما در هر صورت وقوع آن‌ها دوره‌ای است.

13- "تهدید به خودکشی در جوانان جدی نیست"، در حالی که خطر خودکشی در مورد جوانان نیز کاملاً جدی و نیازمند مداخلات تخصصی است. بنابراین هرگز نباید تصور کرد که این تهدیدات، امری طبیعی برای گروه سنی خاص است و به آن‌ها جامه‌ی عمل پوشانده نمی‌شود.

14- "اشخاصی که اقدام به خودکشی داشته و از آن جان سالم به‌در برده‌اند بسیار خطرناک‌اند"، هر چند اقدام گذشته به خودکشی بزرگترین پیش‌بینی‌ کننده‌ی اقدام‌های بعدی است و چنین افرادی در معرض خطر بیشتر برای خودکشی قرار دارند، اما این مساله به معنای قطعیت خودکشی در آن‌ها نیست.

15- "وقتی فردی تصمیم جدی برای خاتمه بخشیدن به زندگی‌اش بگیرد، منصرف کردن او ناممکن است"، در حالی که شواهد نشان می‌دهد حمایت‌های مناسب، داروها و روان‌درمانی‌ها، می‌توانند با کمک به خروج فرد از دوره‌ی محدود این بحران، مؤثر باشند.

16- "در تمامی موارد، خودکشی به شکل تکانشی و ناگهانی رخ می‌دهد"، هر چند در برخی بیماری‌ها مانند اختلال شخصیت مرزی، این وضعیت به چشم می‌خورد، در بیشتر خودکشی‌ها، هشدارهای قبلی و نقشه کشی برای از میان بردن خود وجود دارد و می‌توان خطر خودکشی را پیش بینی و از آن پیشگیری به عمل آورد.

17-"فردی که اقدام به خودکشی می‌کند، چنانچه با مداخله‌ی شخصی دیگر روبرو شود که قصد دارد وی را منصرف سازد، عصبانی شده و مقاومت می‌کند"، واقعیت این است که اگر چه ممکن است افراد خودکشی گرا در مرحله اول از پذیرش کمک امتناع نموده و در مقابل هر نوع مداخله‌ای از خود مقاومت نشان دهند، در نهایت اغلب آن‌ها آمادگی خود را برای گرفتن کمک‌های حرفه‌ای یا غیرحرفه‌ای نشان داده و سرانجام نیز ممکن است قدردانی خود را از این حمایت‌ها ابراز کنند.

18- "خودکشی در خانواده‌ها به شکل ارثی روی می‌دهد"، این افسانه نیز حقیقت ندارد، چرا که خودکشی الگویی فردی است که می‌تواند چند وجهی باشد (یعنی تحت تأثیر عوامل مختلف و نه فقط ارث و خصوصیات خانوادگی رخ دهد).