این خوراکى لذیذ، داراى چه خواصى است و درباره اش چه گفته اند؟
آقاى دکتر ((هانرى لوکلر)) در کتاب خود به نام ((میوه هاى فرانسه)) مى نویسد: نام پسته یا ((پیستاس )) از شهر (پستیاک) یکى از شهرهاى سوریه گرفته شده است که سالها پیش از این درخت آن بطور وحشى در آنجا مى روییده است و از آنجا به تمام کشورهاى عالم پراکنده شده و کشت آن در همه جا تعمیم یافته است .
کشورهاى حوزه مدیترانه زودتر از همه کشورها کشت آن را شروع کردند. پسته را مردم قدیم مثل پادزهر مى دانستند و عقیده داشتند که بهترین تریاق براى نیش حیوانات مسموم است .
ابن سینا پزشک نامور ایرانى به علت رنگ درونى مغز پسته که شبیه رنگ صفرا است آن را بر ضد عفونتهاى کبدى ، براى جلوگیرى از تهوع و استفراغ و براى تقویت دهانه معده و قوت قلب مفید مى دانست و مصرف آن را تجویز مى کرد و براى تقویت قواى جنسى موثر مى دانست .

 بعد از ابن سینا، در قرون وسطى پزشکان دیگرى نیز اصول او را اقتباس ‍ کردند و به بیان دیگرى در خواص پسته داد سخن دادند چنانکه ((ژوفروا)) پسته را در ردیف دواهاى تقویتى براى دوران نقاهت مى دانست و عقیده داشت پسته براى کسانى که بر اثر سل و یا بیمارى دیگرى لاغر شده اند و یا کسانى که سرفه مى کنند و یا دچار اختلال کار کلیه شده اند، دواى تقویتى کامل و موثرى است . ((پیرپومه )) در کتاب خود که به سال 1694 منتشر شد مى نویسد:
((پسته یکى از ترکیبات دارویى جالینوس است تا با مصرف آن پیرمردان قواى از دست رفته خود را باز یابند.))
در قرن شانزدهم و هفدهم میلادى از پسته روغن مى گرفتند و روغن پسته را براى نرم کردن سینه و آرام کردن دردهاى کلیه و کبد به کار مى بردند و این روغن را از رو به جاى دردناک مریض مى مالیدند و مالش مى دادند و هم چنین آن را به عنوان خوراکى به بیماران کبدى و کلیوى مى خوراندند و عقیده داشتند که روغن پسته آدم لاغر را چاق مى کند و تولید نطفه را در او افزون مى سازد و سرفه و درد ریه را شفا مى بخشد.
امروز پسته از نظر طبى این خواص را در نظر پزشکان ندارد ولى از نظر غذایى یکى از هسته هاى مغذى است که بیشتر به عنوان تنقل از آن استفاده مى کنند.
مارکومو نتالتو پسته را تجزیه کرده و معلوم شده است داراى مواد زیر است :
1- آب : 93/7 درصد. 2- مواد چربى : 72/45 درصد. 3- پروتئین : 58/22 درصد. 4- مواد رنگى : 64/17 درصد. 5- خاکستر 14/3 درصد. 6- سلولوز: 99/2 درصد.
گمان نزدیک به یقین این است که پسته یکى از میوه هاى ایرانى است که گهواره اصلى پرورش آن در همین سرزمین ایران بوده است و از این سرزمین به آسیاى صغیر و اروپا و کشورهاى دیگرى راه یافته است .
دلیل این ادعا لوحهایى است که چند سال پیش در اسپانیا کشف شد و در این لوحها مذکور است که چهل سال پیش از میلاد مسیح شاهنشاه ایران براى پادشاه یونان ، بوسیله سفیر خود پسته ایران را هدیه فرستاد و پادشاه یونان از این هدیه خوشش آمد و از پادشاه ایران بذر پسته و زارع و باغبان آن را خواست و شاهنشاه ایران آن را فرستاد و این پسته کارى در خاک فعلى ترکیه که آن موقع جزء یونان بود شروع گردید و از آنجا به کشورهاى دیگر حوزه مدیترانه راه یافت .(1)
در اغلب نقاط ایران اشجار و باغهاى پسته است ولى پسته معروف ایران بیشتر در قزوین و دامغان و اردکان یزد و مخصوصا رفسنجان شهرت دارد.
در استان کرمان بعضى از جنگهاى پته و چاتلانقوش هم پیوند پسته شده است .
کلیه محصول پسته ایران به تفاوت سنوات از هفت هزار تا پانزده هزار تن مى رسد و با اصول جدید کشاورزى که در کشور شروع شده است به طور قطع و یقین در ده سال آینده چند برابر خواهد شد.
از سال 1305 که محصول پسته ایران به آمریکا صادر شد، دولت آمریکا در سال 1308 دکتر وایت هوس را براى مطالعه و بررسى کشت پسته به ایران فرستاد و در آن سال نهال و بذر پسته را براى کشت به آمریکا بردند و در ده سال اخیر پسته کارى در ایالت کالیفرنیا توسعه یافته ولى محصول آن مثل ایران نیست و پسته هاى ایرانى در آمریکا ریزتر شده است و باز هم پسته ایرانى مقام جهانى خود را حفظ کرده است چنانکه یکى از صادرات مهم ایران به آمریکا همین پسته است که اخیرا به طرز جالبى بسته بندى مى شود.
ایرانیان قدیمى پسته را قوى ترین مغزیات غذایى مى دانستند و حتى براى آن افسانه هایى داشتند و مى گفتند اگر مردى اولاد پسر بخواهد باید پسته بخورد.
ایرانیان قدیم درباره پسته مى گفتند تمام میوه هایى که مغز و هسته دارند از فندق و گردو و تخم هندوانه و خربزه در ابتدا آب لزجى چون سفیده تخم مرغ نطفه آن است که هر چه هوا گرمتر شود، آن نطفه بزرگ مى گردد و مى بندد و در اواخر مرداد و شهریور سفت و محکم مى شود ولى پسته برعکس تمام این میوه هاى مغزدار و هسته اى فقط یک نطفه کوچک سبز رنگى است که از اول تیر که هوا گرم مى گردد بسته مى شود و شروع به بزرگ شدن مى کند تا اواخر مرداد و شهریور که محکم مى شود و مى رسد.
تمام میوه هاى مغزدار و هسته اى سفید رنگ هستند ولى مغز پسته سبز و به رنگ صفرا است و همان است که ابن سینا هم آن را به این رنگ وصف کرده است .
در قدیم پسته خام را با قند مى کوبیدند و کمى هل به آن مى زدند و آن را به نام ((قاووت پسته )) به زنانى که وضع حمل کرده بودند و احتیاج به تقویت داشتند و یا کسانى که از بستر بیمارى برخاسته و دوران نقاهت را مى گذراندند به عنوان غذاى مقوى مى دادند.
پوست سبز پسته را هم خشک مى کردند و براى رفع دل درد و اسهال آن را مى جوشاندند و دم مى کردند و به عنوان دواى دل درد و اسهال مصرف مى کردند. هنوز مصرف آن در آذربایجان معمول است از پوست سبز تازه پسته و یا پسته نبسته مربا و ترشى درست مى کنند.
در حال حاضر بیشتر پسته به عنوان آجیل مصرف مى شود و یا آن را در گز اصفهان مصرف مى کنند.
پسته خام مصارف آشپزى دارد و بیشتر کوبیده آن را به عنوان تزیین روى غذا مى ریزند.
پسته را نباید در جاى مرطوب و یا خیلى گرم گذاشت و یا مدتى طولانى نگه داشت زیرا رطوبت و گرماى زیاد و مرور زمان روغن آن را خراب مى کند و تولید کرم و پروانه ریزى در آن مى کند و این مشکلى بود که ایرانیانى که به خارج مى رفتند و پسته را به عنوان سوغات و هدیه براى دوستان خود مى بردند همیشه از رطوبت و یا گرما که پسته را خراب مى کرد شکایت داشتند ولى در سالهاى اخیر بسته بندى آن کامل شده و پسته را در قوطیهاى فلزى هوا گرفته عرضه کرده اند که مدتها در هر آب و هوایى محفوظ مى ماند.

پسته و اهمیت آن در قواى عقلى و بدنى
پسته خوراکى مطبوعى است که مورد پسند و توجه همه است اما بسیارند کسانى که فکر مى کنند پسته باعث غلظت خون مى شود و به کبد صدمه مى زند.
پسته از میوه هاى خشک محسوب مى شود و مقدار آب آن بیش از 8 درصد نیست .
ترکیبات پسته عبارتند از: 7/1 درصد املاح معدنى ، 5/17 درصد مواد ازت دار و 52 درصد چربى و 22 درصد هیدرات دو کاربن . مواد معدنى موجود در پسته است که براى آن ارزش حیاتى بوجود آورده و این مواد که هر کدام به نوبه خود نقشى جالب در فعالیت سلولها و متابولیسم بدن ما دارد و در حدود 60/3 گرم فسفر در یک کیلو پسته وجود دارد که در تقویت قواى جسمى و سلولهاى مغزى موثر است .
گذشته از فسفر، کلسیم در پسته به مقدار 90 گرم وجود دارد که آن هم در ساختمان و استحکام استخوان ، خون و عضلات اهمیت فراوان دارد.
در پسته مقدار قابل توجهى آهن وجود دارد و باید بدانیم که آهن در تمام سلولهاى بدن وجودش لازم است براى ادامه حیات و ساختمان هموگلبین و گلبولهاى قرمز خون دخالت تام دارد.
پسته با داشتن مواد دیگرى چون پتاسیم ، منیزیم تاءمین کننده احتیاجات بدن و خون است و همانطور که گفتیم پسته داراى مقدار زیادى چربى بوده و بدین لحاظ ارزش غذایى زیادى دارد.
چون مصرف زیاد پسته باعث مى شود که مقدار ازت در خون و بدن بالا رود شاید به همین علت است که عده اى معتقدند که پسته باعث کثیف شدن خون مى شود، البته اشخاصى که دچار ضعف و نارسایى کبد هستند و مبتلایان به بیماریهاى نقرس و دیابت و ناراحتى کلیه باید از خوردن پسته خوددارى کنند، زیرا باعث شدت و عود بیمارى آنان مى شود، در پسته همچنین ویتامینهاى آ- ب و ب 2 و پ پ و ویتامین E وجود دارد.
 منبع : مبین