تکیه دولت در تهران

در بیشتر تکیه ها به اقتضای فصل، چادری بزرگ که در واقع سقف تکیه به حساب می آمد و می توانست عزاداران را از آفتاب و بادو باران مصون نگه دارد افراشته می شد. چادرها گاه ساده و گاه مزین به نقش های تزیینی بود. کف تکیه نیز با قالی مفروش و بر در و دیوار آن پارچه های سیاه و کتیبه های قلمکاری که بروی آن اشعاری در رثای اهل بیت(و بیشتر دوازده بند محتشم کاشانی) نقش بسته بود آویخته می شد.

اینگونه تکیه ها، علاوه بر راهی که مخصوص ورود و خروج عزاداران بود، دو راه دیگر داشت که قافله های شتر، سواران، تعزیه خوانان و … از آنها وارد صحنه یا از آن خارج می شدند و در وسط هر کیه سکوی بزرگی قرار داشت که محل اجرای تعزیه بود و شبیه خوانان بروی آن به تجسم حوادث و وقایع می پرداختند.

هر تکیه که به نام بانی خود یا محله ای که در آن واقع شده بود، شهرت داشت، می توانست حدود سه یا چهار هزار نفر را به راحتی در خود جای دهد. با این وجود در اکثر مواقع ازدحام جمعیت به حدی می رسید که عده زیادی ار مردم امکان ورود به آن را نمی یافتندو ناچار در اطراف تکیه گرد می آمدند.

طبق اسناد و مدارک موجود، در سال ???? هجری قمری حدود سی تکیه در تهران دایر بوده که بعدها پانزده تکیه دیگر هم به آن افزوده شد و مجموع تکیه های دایر در تهران به چهل و پنج باب رسید و بر اثر استقبال عمومی از اینگونه اماکن، و به ویژه برپایی مراسم تعزیه در آنها، در دوره ناصرالدین شاه قاجار سازمانهای مفصلی برای شبیه گردانی و تعزیه خوانی پدید آمد و تکیه ها موقعیت اجتماعی خاصی یافتند و از جمله امیر کبیر گروه هایی را مامور به نظم کشیدن اشعار تازه و تنظیم داستان هایی جدید برای تعزیه خوانان کرد.

تعدادی از تکیه های تهران که متاسفانه در حال حاضر اکثر آنها تخریب یا منهدم شده و آنها تعدادی هم که هنوز باقی است مورد استفاده ی صحیح قرار نمی گیرد عبارت است از تکیه های: سپهسالار، ولیخان، حاج میرزاآقاسی، نوروزخان، اسماعیل بزاز، قورخانه، درخونگاه، دباغ خانه، عودلاجان، زنبورک خانه، تخت بربری ها، سیدنصرالدین، چهل تن و …

معتبرترین و بزرگترین تکیه ی تهران که اکثر عزاداری های دولتی در آن بر پا می شد تکیه ی حاج میرزا آقاسی یا تکیه عباس آباد بود که گنجایش و ظرفیتی بیش از سایر حسینه های داشت و به همین جهت عده بیشتری از مردم ترجیح می دادند روزهای عزاداری در آنجا حضور به هم رسانند.
پیرامون میزان استقبال از این تکیه گفتنی است که: مردم تهران برای شرکت در عزاداری هایی که در این تکیه انجام می شد چنان مشتاق بودند که اکثرا بعد از اقامه ی نماز صبح، یعنی چند ساعت مانده به شروع روضه خوانی و عزاداری برای گرفتن جا به سوی تکیه حرکت می کردند. ولی اغلب، همین جماعت به محض ورود به تکیه مشاهده می نمودند بسیاری از مردم که از ایشان زرنگتر بوده اند، آمده اند و هم ی جا را اشغال کرده اند.

تکیه دولت در تهران

متاسفانه به علت تخریب قسمتی از این بنا در دوره ی مظفرالدین شاه و تخریب بقیه ی قسمتهای آن در سالیان بعد، هیچیک از کسانی که به تحقیق پیرامون تهران پرداخته اند شخصا امکان دیدن آن را نداشته اند و به همین جهت اکثر استنادها به نوشته های روزنامه ی دولتی ایران و اظهار نظر اعتمادالسطنه یا بر مبنای تابلوی تکیه ی دولت کمال الملک است و هرگاه محققان به بیان نظر شخصی خویش پرداخته اند، بیشتر کلی گویی کرده و در مجموع اطلاعات چندان زیاد و قابل اعتنایی در اختیار خوانندگان علاقمند به آشنایی با این مبنای معروف قرار نداده اند.

تکیه دولت سه راه ورودی داشت که راه ورود مقابل بازار مخصوص مردها ودر مقابل شمس العماره مخصوص زنان بود و در مخصوصی نیز به اندرون باز می شد که خاص ورود و خروج شاه، زنان حرم و دیگر درباریان و مقامات مملکتی بود.ورود به این تکیه هیچ شرط خاصی نداشت تمام مردم شهر می توانستند در آن حضور بهم رسانند.

در همین جا گفتنی است که در روزهای اول محرم تا تاسوعا در این حسینیه مراسم روضه خوانی برگزار می شد و در روزهای روضه خوانی متجاوز از سیصد روضه خوان و واعظ در اطراف منبر پیش گفته گرد آمده و یکی بعد از دیگری بر فراز منبر رفته و پس از خواندن روضه ای مختصر فرود می آمدند و روز بعد از آن، تکیه ی دولت اختصاص به برگزاری مراسم تعزیه داشت.

منبع : فریا