علی اکبر دهخدا - دنیای مقالات

علی اکبر دهخدا

علی اکبر دهخدا در حدود سال 1297 ه . ق. در تهران متولد شد. پدر دهخداخانباباخان که از ملاکان متوسط قزوین بود‚ پیش از ولادت وی از قزوین به تهران آمد و در این شهر اقامت گزید. هنگامی که علی اکبر دهخدا ده ساله بود پدر وی وفات کرد‚ و دهخدا با توجه مادر خود به تحصیل ادامه داد.

در آن زمان یکی از فضلای عصر به نام شیخ غلامحسین بروجردی برای تعلیم و تربیت دهخدا تعیین شد. وی حجرهای در مدرسه حاج شیخ هادی (در خیابان حاج شیخ هادی) داشت‚ و مردی مجرد و بتدریس زبان عربی و علوم دینی مشغول بود. استاد دهخدا غالبا اظهار می‌کردند که هر چه دارند‚ بر اثر تعلیم آن بزرگمرد بوده است. بعدها که مدرسه سیاسی در تهران افتتاح شد‚ دهخدا در آن مدرسه مشغول تحصیل گردید. معلم ادبیات فارسی آن مدرسه محمدحسین فروغی موسس روزنامه تربیت و پدر ذکاالملک فروغی بود‚ و آن مرحوم گاه تدریس ادبیات کلاس را به عهده دهخدا می‌گذاشت. چون منزل دهخدا در جوار منزل مرحوم آیةاالله حاج شیخ هادی نجم آبادی بود‚ وی از این حسن جوار استفاده کامل می‌برد و با وجود صغر سن مانند اشخاص سالخورده از محضر آن بزرگوار بهره‌مند می‌گشت. در همین ایام به تحصیل زبان فرانسه پرداخت. بعدا هنگامی که معاون الدوله غفاری به سفارت ایران در بالکان منصوب شد‚ دهخدا را با خود به اروپا برد‚ و استاد دو سال در اروپا و بیشتر در

دهخدا در جوانی وین پایتخت اتریش اقامت داشت‚ و در آنجا زبان فرانسه و معلومات جدید را تکمیل کرد.

مراجعت دهخدا به ایران مقارن با آغاز مشروطیت بود‚ و از آن موقع باهمکاری مرحوم جهانگیرخان و مرحوم قاسمخان روزنامه صور اسرافیل رامنتشر کرد و آن از جراید معروف و مهم صدر مشروطیت بود. جذابترین قسمت آن روزنامه ستون فکاهی بود،که به عنوان "چرند پرند" به قلم استاد وبا امضای "دخو" نوشته می‌شد‚ و سبک نگارش آن در ادبیات فارسی بی‌سابقه بود و مکتب جدیدی را در عالم روزنامه نگاری ایران و نثر معاصر پدید آورد.وی مطالب انتقادی و سیاسی را با روش فکاهی در طی آن مقالات منتشرمی‌کرد.

پس از تعطیل مجلس شورای ملی در دوره محمدعلی شاه‚ دهخدا را با جمع یاز آزادیخواهان به اروپا تبعید کردند.

وی در پاریس با علامه محمد قزوینی معاشر بود‚ سپس به سویس رفت و در "ایوردن" سویس نیز سه شماره از "صوراسرافیل" منتشر کرد. آنگاه به استانبول رفته با مساعدت جمعی از ایرانیان که در ترکیه بودند روزنامهای بهناملا"سروش" به زبان فارسی انتشار داد که در حدود پانزده شماره منتشرشد. پس از اینکه مجاهدین تهران را فتح کردند و محمدعلی شاه خلع گردید‚دهخدا از تهران و کرمان به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد‚ و بااستدعای احرار و سران مشروطیت از عثمانی به ایران بازآمده به مجلس شوری رفت.

در دوران جنگ بین المللی اول‚ دهخدا در یکی از قرای چهارمحال بختیاری منزویی بود و پس از جنگ به تهران باز گشته از کارهای سیاسی کناره گرفت‚ و به خدمات علمی و ادبی و فرهنگی مشغول شد‚ و مدتی ریاست دفتر (کابینه) وزارت معارف‚ ریاست تفتیش وزارت عدلیه‚ ریاست مدرسه علوم سیاسی و

سپس ریاست مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی تهران به او محول گردید‚ واز آن زمان تا پایان حیات بیشتر به مطالعه و تحقیق و تحریر مصنفاتگرانبهای خویش مشغول بود.

علامه دهخدا در ساعت شش و سه ربع بعدازظهر روز دوشنبه هفتم اسفند ماه 1334 ه . ش. در خانه مسکونی خویش واقع در خیابان ایرانشهر (جلال بایار)

به رحمت ایزدی پیوست. جنازه آن مرحوم در بامداد روز چهارشنبه به شهر ری مشایعت و در ابنبابویه در مقبره خانوادگی مدفون گردید.

منبع : حیات اندیشه

Akb@r.Hemm@ti ::: شنبه 86/8/19::: ساعت 10:22 صبح

نظرات دیگران: نظر

لیست کل یادداشت های دنیای مقالات