در کل کار صداسازان، یکی از مراحل پس از تولید و استودیویی برای ایجاد جلوه های صوتی برای فیلم، آثار تلویزیونی و تولیدات رادیویی است.

آنها با استفاده از انواع کفش و وسایلی چون سپر و گلگیر خودرو، بشقاب، لیوان، صندلی و در یک کلام هر وسیله ای که بتوان در خرده ریزها و در کنار خیابان پیدا کرد، تمام صداهای موجود در یک محصول را ایجاد کرده و گاهی برای افزایش حس دراماتیک، این اصوات را تقویت کرده و چاشنیهایی به آن می افزایند.

تقریبا تمام فیلمها و تولیدات تلویزیونی که تا کنون دیده اید دارای یک نوار جلوه های صوتی یا فولی (Foley track) هستند. ممکن است بپرسید که مگر صدا هنگام فیلمبرداری ضبط نمیشود؟ پاسخ مثبت است، اما برای حضور جلوه های صوتی، که بخش پیچیده ای از تولید فیلم هستند، دلایل محکمی وجود دارد.

در صحنه فیلم برداری، هیچ چیز واقعی نیست، شمشیرها از پلاستیک هستند و کفپوش مرمر از تخته سه لای رنگ شده ایجاد شده. صداساز، در چنین صحنه هایی از اصوات واقعی یا صداهای تقویت شده استفاده میکند، در نتیجه شمشیرهای پلاستیکی صدای زنگ فلزی داشته و قدمهای بازیگر بر روی زمین، طنین سنگ مرمر را ایجاد میکند.

در طی فیلمبرداری، صدابردار سر صحنه کوشش میکند که تنها گفتگوها را ضبط کند. میکروفونهایی که ماهرانه در صحنه جاسازی شده اند، بدون ضبط سرو صداهای صحنه و گروه فیلمبرداری،حتی آهسته ترین زمزمه های بازیگران را دریافت میکنند. نوار صوتی فولی، جای خالی سر و صداهای طبیعی را پر میکند و فضای فیلم را بیش از پیش به واقعیت نزدیک میکند.

اما دنیای ما با وجود انواع وسایل نقلیه زمینی و هوایی و سر و صداهای مختلف زندگی روزمره، بسیار پر هیاهوست و با وجود کوشش فراوان صدابرداران، بسیاری از اوقات اصوات و ههمه ناخواسته موجود در فضای فیلمبرداری، گفتگوهای بازیگران را تحت الشعاع قرار میدهد. این جملات باید بعدا در استودیو ضبط صدا بازگو شوند. بازیگران گاهی مجبور میشوند کل یک صحنه را مجددا صدا گذاری کنند یا گاهی تنها یک کلمه را بازگویی نمایند. این روند لوپ کردن یا تعویض ماشینی دیالوگ (Automated Dialogue Replacement (ADR)) نامیده میشود. سپس تدوینگر صدا نوار صدای سر صحنه یا صدای زنده را با نوار ADR در یک نوار واحد تدوین میکند.

توجه کنید که نوار ADR، یک محصول استودیویی و فاقد اصوات صحنه است و هنگام ترکیب با صداهای سر صحنه نتیجه ای بسیار غیر طبیعی خواهد داشت. صدای پا و صدای هر حرکت دیگری که در صحنه میبینیم، حذف شده است. در اینجا جلوه های صوتی، فضای خالی موجود در دیالوگهای استودیویی را پر کرده، صداهای اضافه را با اصوات موثر جایگزین میکند و در جایی که صدای مورد نظر شنیده نمیشود، صدای مناسبی ساخته و قرار میدهد و در نهایت کل صحنه را طبیعی و یکنواخت جلوه میدهد.

روند خاص فیلمسازی نیز دلیل دیگری برای همسان نبودن کیفیت و یکنواختی صدای سر صحنه است. فیلمبرادری یک صحنه برای دستیابی به بهترین تصویر و بهترین اجرا، از زوایای مختلف و در طی برداشتهای متعدد که ممکن است روزها ادامه یابد، گرفته میشود. این تکه ها پس از تدوین، سیر روانی از تصاویر داستان را نماش میدهند، اما ممکن است صدای این تصاویر بالا و پایین، فاقد حس دراماتیک و مخدوش باشد. در اینجا هم، هنرند صداساز به کمک فیلمساز آمده و یک صدای زمینه واحد برای کل صحنه ایجاد میکند.

و نکته دیگر اینکه، محصولات سینمایی و تلویزیونی در سراسر جهان به نمایش درمی آیند و به زبانهای متعدد ترجمه میشوند. هنگامی که بازیگران و متخصصان دوبله گفتگوهای فیلم را در استودیو بازگویی میکنند، برای ایجاد دوباره فضای فیلم، به نوار جلوه های صوتی نیاز داریم تا فضا خالی و غیر طبیعی نشود.

صداساز چه کارهایی را انجام نمیدهد:
ایجاد صداهایی مانند موتور ماشین، انفجار و اصوات مکانیکی و فنی دیگر که در استودیو امکان پذیر نیست-مانند منفجر شدن و فروریختن یک ساختمان یا راندن اتوموبیل- و همچنین صدای پرندگان، صداهای لیزری، پارس سگ و طوفان کار صداسازان یا فولی نیست.

این موارد در حیطه کار متخصص جلوه های ویژه صوتی است که با استفاده از نمونه صداهای آرشیو جلوه های ویژه صوتی و فناوری کامپیوتری، کار خود را انجام میدهد.هر صدایی از هلیکوپتر گرفته تا رعد و تندر میتواند در نوار جلوه های ویژه قرار گرفته و ترکیب شود.

با اینحال متخصصین جلوه های ویژه صوتی علی رغم توانایی بسیار در ساختن افکتهای دقیق و قابل تکرار، برای ایجاد صدایی مانند صدای راه رفتن دچار مشکل میشوند. زیرا هر صدای پایی متفاوت و منحصر به فرد است، سرعت گامها متفاوت بوده و حال و هوای آن نیز همیشه بسته به فضا و موقعیت فرق میکند. اما صداسازان میتوانند با در اختیار داشتن یک جفت کفش خوب و سالها تجربه، در همان برداشت اول راه رفتن بازیگر را به خوبی تقلید کرده و صدایی کاملا طبیعی به دست بیاورند. در حقیقت یکی از مختصات صداسازی این است که بیننده نباید متوجه ساختگی بودن آن بشود.

یک مثال
فرض کنید در یک صحنه، بازیگر باید اسلحه خود را بردارد، به سمت موتور سیکلت خود رفته، آنرا روشن کند و برود.

• صداساز باید صدای کت چرمی و شلوار جین بازیگر و قدمهای او را با چکمه های سنگین گاوچرانی در حین حرکت او بازسازی کرده و صدای برداشته شدن اسلحه و دست به دست شدن آن، گرفتن دسته موتور سیکلت و حرکت آن و شاید صدای کلید، هنگامی که او مشغول روشن کردن موتور میشود را نیز تولید کند.

• متخصص جلوه های ویژه صوتی، صدای غرش موتور در هنگام روشن شدن و به حرکت درآمدن، کشش لاستیک چرخ و صداهای محیطی مانند باد، پرندگان و... را تولید میکند.

• در استودیوی ADR، بازیگر جمله خود را ضبط میکند: "برمیگردم..." (I"ll be back... ). این جمله در هنگام فیلمبرداری، در میان سر و صدای موتور محو شده است و باید جایگزین شود. سپس تدوینگر دیالوگ جمله را در جای خودش قرار میدهد.

هنگامی که تمام این اصوات با یکدیگر و در ای صحیح خود پخش میشوند، مجموعه کامل و بی نقصی در مقابل تماشاگر قرار میگیرد که او میتواند هر لحظه آن را باور کند.