مردم تهران هر روز عمارت بلند مرتبه ای را که در میان هاله ای از دود و مه نشسته بر صورت شهر از دور نمایان است می بینند ، ساختمان بلندی که می گویند چهارمین برج مخابراتی جهان است .

ایده ساختن یک نماد جدید برای شهر تهران از اوایل دهه 70 ایجاد شد از همان دوران بود که شهرداری تهران تحقیقات گسترده ای را برای پیدا کردن محلی مناسب برای ساختن این نماد جدید و طراحی آن آغاز کرد و سرانجام پس از بررسی و مطالعه 17 نقطه شهر تهران مانند تپه های عباس آباد و کوی بی بی شهربانو سرانجام تپه های کوی نصر ( گیشا ) برای آن انتخاب شد.

انتخاب محل برج میلاد

انتخاب این محل از چند منظر حائز اهمیت بود ، زمینی که برای ساختن این نماد سنگین و بلند مرتبه در نظر گرفته شد می بایست از نظر داشتن خصوصیات ژئو فیزیکی و لرزه نگاری قابلیت نگهداری چنین سازه عظیمی را داشته باشد در عین حال باتوجه به کاربرد تلویزیونی و مخابراتی آن بتواند پوشش مخابراتی بیشتری داشته باشد ، این بود که فضای باز و دست نخورده تپه های گیشا در میان چهار بزرگراه استراتژیک رسالت ، همت ، شیخ فضل الله نوری و شهید چمران برگزیده شد.

متخصصان وکارشناسان شهرداری تهران از سال74 کار مطالعه و طراحی برج میلاد را آغاز کردند برجی که با 435 متر ارتفاع پس از سه برج تورنتو در کانادا با ارتفاع 535 مترو برجهای مسکو و شانگهای چین چهارمین برج بلند جهان است، طراحی های فنی این برج از همان سال آغاز شد و اسفند ماه 76 بود که با بتن ریزی کف این برج عملیات اجرایی آن آغاز شد.

احداث برج میلاد با مشخصات منحصر به فرد آن در شهر بزرگی مانند تهران که با انواع مشکلات ، کمبودها و ناهنجاری های مختلف دست به گریبان است از همان ابتدا با مخالفتها و موافقتهای فراوان رو به رو شد.

موافقان و مخالفان

مخالفان اجرای این طرح عظیم با اشاره به وجود میدان آزادی به عنوان نماد قدیمی شهر تهران و لزوم حفاظت و نگهداری آن به عنوان یک نماد قدیمی ، صرف هزینه های گزاف از بودجه ملی برای ساختن این برج بزرگ که شاید کاربرد موثری در کاهش مسائل و رفع دغدغه های شهروندان تهران نداشته باشد را کاملا غیرضروری و هدر رفتن بودجه ملی می دانستند.

در عوض موافقان بسیاری بودند که لزوم احداث یک نماد جدید برای تهران جدید را گوشزد می کردند و احداث برج مخابراتی - تلویزیونی میلاد را که علاوه بر کابرد فنی و مخابراتی آن به عنوان یک مجموعه بزرگ و آبرومند و مجهز به تکنولوژی روز و فن آوری جدید که می تواند راه ارتباطی ایران را با جهان پیشرفته تسهیل می کند را گوشزد می کردند.

پس از بحثها و جنجالهای فراوان سرانجام احداث مجموعه ارتباطات بین المللی یادمان تهران با محوریت برج میلاد به تصویب رسید که در کنار آن چند مجموعه مهم دیگر مانند مرکز جشنواره ها و همایشهای بین المللی ، هتل پنچ ستاره بین المللی ، مرکز تجارت جهانی و پارک فن آوری اطلاعات و ارتباطات ساخته می شود .

برج میلاد از پنج قسمت پی ، ساختمان پایه برج ، بدنه اصلی ، راس و آنتن مخابراتی تشکیل می شود که در مجموع 435 متر ارتفاع دارد.

سازه برج میلاد

سازه برج میلاد یک گستره دایره ای شکل به قطر 66 متر است که از 22 هزار مترمکعب بتن تنیده به عمق 14 متر ساخته شده ، این نوع بتن از هفت رشته سیم بافته کششی ساخته شده که توانایی مقاومت در برابر زلزله و بادهای شدید را دارد ، این فضا پس از انجام عملیات کشش غلافها، با آب و هوای پر فشار شست و شو شده و فضای اطراف آن با ملات گروت پر شده است .

ساختمان شش طبقه پای برج نیز از فضاهایی با کاربری اداری ، مراکز هنری و غرفه های خرید به وسعت کلی 15 هزار متر مربع تشکیل شده است، این ساختمان کاسه ای شکل برگرفته از معماری سنتی ایرانی تا ارتفاع 4/ 28 متری برج میلاد را در بر می گیرد.

طراحی بدنه اصلی برج به ارتفاع کلی 315 متر به شکل هشت ضلعی طراحی شده است که با استفاده از بتن مسلح به میله های فلزی ساخته شده و شکل هندسی هشت ضلعی آن بر گرفته از معماری اسلامی و قدیمی ایران است و این خصوصیت ویژه ، برج میلاد را از سایر برجهای مشابه در جهان که به شکل دایره ای ساخته شده متمایز می کند.

مهندس محمد رحمانی مدیر فنی پروژه برج میلاد در مورد اجرای این پایه برج میلاد و میزان خطای آن می گوید : ساخت بدنه اصلی این برج با استفاده از پیشترفته ترین روشهای موجود در جهان و با استفاده از سه شاقول لیزری با دقت سه میلیمتر ساخته شده و 120 دستگاه ابزار دقیق به طور مداوم کار نقشه برداری و میزان تنش وارد شده به بتن و آرماتورهای آن را کنترل می کردند.

حدود 35 هزار متر مکعب بتن در ساختمان بدنه اصلی این برج به کار می رود ، کار اجرای پروژه بدنه این برج توسط یکی از شرکتهای داخلی از دی ماه 77 آغاز شد و 315 متر بنای بتی این سازه که ستون اصلی برج محسوب می شود به پایان رسیده است .

ساخت بدنه این برج نیازمند دقت بسیار بالایی بود به طوری که به ازای هر یک هفته عملیات اجرایی سه هفته برای کنترل و تغییرات قالبها مصرف می شد.

قسمت بعدی برج که در واقع مهمترین بخش آن است ساختمان راس برج است که از جنس اسکلت فلزی از ارتقاع 245 متری تا 315 متری این سازه را در بر می گیرد، این ساختمان 12 طبقه،2100 تن وزن دارد و با زیر بنای 12 هزار متر مربع بزرگترین سازه راس برجهای مخابراتی جهان است.

سازه راس برج میلاد از دو بخش اصلی سبد فلزی به وزن 1700 تن و گنبد آسمان به وزن 400 تن تشکیل می شود ، سبد فلزی این سازه در چهار مرحله انجام می شود که سه مرحله آن به روش بالابری سنگین و با استفاده از 48 جک پیشرفته اجرا می شود.

مرحله اول نصب راس این برج به وزن 600 تن اوایل سال 82 اجرا شد و دومین مرحله نصب این سازه عظیم به وزن 450 تن در همان سال اجرا شد . بر اساس برنامه زمان بندی تعیین شده اسفند ماه 82 با نصب مرحله سوم این سازه فلزی به وزن 550 تن شکل کلی سازه راس این برج مشخص شد .

سازه راس برج میلاد از 12 طبقه تشکیل شده که طبقه اول آن اختصاص به فضای ایمنی آتش نشانی دارد که در مواقع بروز خطر آتش سوزی می تواند به عنوان یک جان پناه امن مورد استفاده قرار گیرد و طبقات بعدی این سازه به ترتیب فضاهایی برای تاسیسات مکانیکی ، سالن و تریای دید سربسته ، گالری دید آزاد هنری ، رستوران گردان با سکوی دید رو باز ، دو طبقه برای تجهزات مخابرات و تلویزیون ، رستوران ویژه ، اتاق آسانسورها و گنبد آسمان ساخته می شود .

رستوران این برج بزرگترین رستوران گردان جهان است وتاکنون رستورانی بزرگترازآن در سطح جهان شناسایی نشده است ، مراجعه کنندگان به این رستوران می توانند هنگام صرف غذا از ارتفاع 260 متری به تماشای شهر تهران بپردازند.

پس از سازه راس برج آنتن مخابراتی آن به ارتفاع 120 متر بر روی آن نصب می شود که در واقع کاربرد اصلی برج را برای پوشش مخابراتی و تلویزیونی شهر تهران تامین می کند.

امکانات مخابراتی

مدیر روابط عمومی شرکت مجری پروژه میلاد معتقد است : پوشش مخابراتی و تلویزیونی برج میلاد مهمترین کاربرد فنی برج میلاد است که در واقع با توجه به اختلالاتی که در پخش امواج ماکروویو و تلویزیونی در سطح تهران وجود دارد با نصب یک آنتن مخابراتی در ارتفاع 400 متر از سطح زمین می تواند این مشکل را حل کند .

احداث این آنتن مخابراتی یک پتانسیل ارتفاعی است که با توجه به پیشرفت تکنولوژی فنی می تواند کاربردهای جدیدتری داشته باشد ، به عنوان مثال پوشش اینترنتی ارزان و فراگیر در تهران در مراحل اولیه جز اهداف این طرح نبود در حالی که در زمان حاضر می تواند در این مورد نیز کاربرد داشته باشد .

وی می افزاید : استفاده از این پتانسیل مخابراتی می تواند زمینه ساز تشکیل شهر الکترونیک در تهران باشد و با اتصال بانکها ، وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی موجب کاهش رفت و آمد در سطح شهر می شود و بر اساس پیش بینی کارشناسان در صورت همکاری ارگانها و دستگاههای اجرای می توان تا 60 درصد ترافیک شهر تهران را کاهش دهد.

بر اساس برآوردهای انجام شده اجرای این پروژه تاکنون 33 میلیارد تومان هزینه داشته و اجرای مراحل باقیمانده مانند نازک کاری ، نصب آسانسور و امکانات تفریحی و علمی آن 20 میلیارد تومان دیگر هزینه دارد.

نازک کاری

پس از پایان نصب سازه راس این برج مراحل نازک کاری و نصب آسانسور این برج آغاز گردید و با توجه به حساسیت و اهمیت این برج به خصوص لزوم استفاده از وسایل خاص و ویژه که در شرایط فشار کم در ارتفاع آسیب نبیند ، تامین این وسایل هزینه سنگینی تحمیل می کند.

برج میلاد علاوه بر داشتن یک پله اضطراری ، از شش آسانسور ویژه با سرعت هفت متر بر ثانیه بهره مند است که می تواند در هر مرحله 21 نفر در مدت یک دقیقه به بالای برج منتقل کند.

یکی از ویژگی های برج میلاد که آن را از سایر برجهای مشابه در جهان متمایز می کند بهره گیری از شیوه معماری اسلامی و ایرانی دراین سازه است و در حالی که بیشتر برجهای مشابه در سطح جهان به شکل دایره این و تقریبا یک شکل هستند ، برج میلاد با نمای هشت ضلعی پایه آن که یکی از خصوصیتهای معماری ایرانی و اسلامی است متمایز می شود .

معماری اسلامی

طراحی برج میلاد را محمد رضا حافظی استاد دانشگاه هنر به عهده داشته وتلاش شده به بهره گیری از ویژگی های معماری بومی و اسلامی ایران نمای ویژه ای برای نماد پایتخت ایران طراحی شود به عنوان مثال نمای سازه راس برج میلاد در قسمت پایین آن برگرفته از سقف خانه بروجردی ها در کاشان است و در واقع شکل وارونه آن است همچنین خطوط متقاطع سازه پای برج و شکل متقارن آن با استفاده از اصول معماری سنتی ایرانی شکل گرفته است .

در پای برج میلاد نیز یک مجموعه بزرگ فرهنگی ، تجاری و تفریحی ساخته می شود که در فضایی به وسعت 28 هزار متر مربع بنا می شود.

در این مجموعه یک سالن برگزاری همایشهای بین المللی به ظرفیت سه هزار نفر دایر می شود که شامل یک سالن اصلی به گنجایش 1600 نفر و هشت سالن فرعی دیگر است ، در کنار این مرکز یک هتل بین المللی پنج ستاره ساخته می شود که در جوار مرکز همایشها، یک مجموعه مرتبط به نام " هتل گردهمایی" را تشکیل می دهد.

در ضلع شمالی مجموعه مرکز ارتباطات بین المللی یادمان، یک مرکز تجارت الکترونیک و یک پارک فن آوری اطلاعات و ارتباطات به شکل متقارن ساخته می شود که زمینه ساز تحقق شهر الکترونیک است و در میان آن، از پای برج تا بزرگراه همت یک آبنمای بزرگ بنا می شود که برگرفته از آبنمای باغ ماهان در استان کرمان است و معماری سنتی و اسلامی این مجموعه را تکمیل می کند .