تاریخچه
از زمانی که سازندگان خودروهای شخصی و مسافربری دارای موتور درونسوز مجبور به تولید موتورهایی کوچکتر، با کاربرد بهتر سوخت، آلایندگی کمتر و بادوام تر شده اند، نیاز موتورها به روغنکاری نیز به طور چشمگیری تغییر کرده است. این تغییرات در موتور موجب تولید روغن موتورهایی شد که برای موتورهایی با پیچیدگی بیشتر، دمای بالاتر و دور موتور سریعتر مناسب باشند.

این نوع روغنها دارای مواد افزودنی هستند که به خصوص هنگام روشن کردن موتور از فرسودگی آن جلوگیری میکند، چسبندگی بین قطعات را حفظ کرده و با معلق نگهداشتن دوده و مواد آلاینده حاصل از احتراق، به عبور و شسته شدن آنها از بخشهای داخلی موتور کمک میکند. این خواص موجب میشوند که فاصله بین دو تعویض روغن افزایش یابد.

کثیف شدن
مهمترین دلیل برای تعویض روغن، جلوگیری از ایجاد لجن در آن است. دانستن دلیل و چگونگی شکل گیری این لجن یا رسوبات گل و لای مانند در روغن و جلوگیری از آن بسیار مهم است.

چگونه از ایجاد لجن جلوگیری کنیم
مواد افزوده شده به روغنهای پاک کننده در واقع تمام ذرات آلاینده را از بخشهای داخلی موتور "میشوید" و این ذرات را تا زمان تعویض شدن روغن به صورت معلق درون خود نگه میدارد. دانستن این نکته بسیار مهم است که این ذرات ریزتر از آن هستند که موتور را فرسوده کنند اما موجب تیره شدن رنگ روغن میشوند. پس در عین اینکه تیرگی رنگ روغن دلیل کثیفی فراوان آن نیست، اما راه ساده جلوگیری از لجنی شدن روغن در اثر اشباع شدن از این ریزه های دوده و مواد آلاینده، تعویض به موقع آن است.

تنها راه تشخیص اشباع شدگی روغن، تجزیه آن است، پس مطمئن ترین کار، رعایت برنامه تعمیرکار یا تعویض روغنی است. به یاد داشته باشید که مواد آلاینده حاصل ترکیب سوخت با هواست و روغنهای ترکیبی یا Synthetic از تولید آن جلوگیری نمیکند. این نوع روغنها شاید از نظر ظرفیت بیشتر نگهداری ذرات معلق بر روغنهای معمولی ارجحیت داشته باشد اما فاصله زمانی دو تعویض روغن را آنقدرها هم طولانی نمیکند.

از چه روغنی استفاده کنیم
روغن موتور به انواع مختلف تقسیم میشود که رایج ترین آن روغنی است که از نفت خام گرفته شده و روغن معدنی یا مینرال mineral oil نام دارد. علاوه بر این روغن، انواع دیگری از روغنهای موتور وجود دارند که در اینجا به معرفی کوتاه آنها میپردازیم.

روغنهای پاک کننده - Detergent oil
درواقع تمام روغنهای جدیدی که عنوان روغن چند وزنه یا Multi-weight عرضه میشوند (روغنهایی که افزودن پلیمر میتوانند در دماهای مختلف، وزن متفاوتی داشته باشند و در نتیجه در مقابل تغییرات دما مشکلی نخواهند داشت) نوعی روغن پاک کننده هستند، این روغنها دوده را از بخشهای داخلی موتور پاک میکنند و آنها را به صورت معلق در درون خود نگه میدارند.

این ذرات به قدری ریز هستند که توسط فیلتر روغن گرفته نمیشوند و تا زمات تعویض روغن در آن باقی میمانند. این ذرات هرچند موجب تیره شدن روغن میشوند، اما به موتور آسیبی نمیرسانند. اما اگر روغن از آنها اشباع شود، ذرات اضافه در قسمتهای داخلی موتور باقی میمانند.

درجه غلظت ، چسبندگی یا Viscosity روغن
درجه غلظت با دو شماره مشخص میشوند، یک شماره نمایانگر غلظت روغن در سرماست و با حرف W نشانه winter (زمستان) مشخص شده است، شماره بعدی نشانه درجه غلظت روغن در دمای عملیاتی است. هرچه این رقم بزرگتر باشد، غلظت روغن بیشتر خواهد بود.

مواد تعدیل کننده غلظت
برای محافظت از موتور در زمان روشن کردن موتور، روغن باید در زمان خنک بودن رقیقتر بوده و به سادگی روان شود. به همین منظور هنگام ساخت روغن مواد تعدیل کننده غلظت هم به آن می افزایند تا روغن در زمان خنکی روانتر شود و در عین حال با داغ شدن بیش از حد رقیق نشود.

در نظر گرفتن آب و هوا
به طوری که در کتابچه راهنمای خودرو و همچنین راهنماهای مراکز خدمات اتوموبیل آمده است، در هر آب و هوا، روغن خاصی به کار میرود. در نقاط گرم، روغنی با غلظت 10W30 میتواند جانشین قابل قبولی برای روغن 5W30 باشد و بدون هیچ تاثیر نامطلوبی مورد مصرف قرار گیرد.

در گذشته و قبل از تولید روغنهای چند وزنه، چنین معمول بود که روغنی مخصوص تابستان و روغنی برای زمستان مصرف شود. اما درحال حاضر دیگر چنین ضرورتی وجود ندارد. با وجود این، اگر شما به دلیل اینکه در مکانی گرم زندگی میکنید، از روغن 10W30 استفاده میکنید و تصمیم دارید به مکانی بسیار سرد سفر کنید، حتما روغن موتور را با نوع 5W30 جایگزین کنید.